[tintuc]
Tết Trung thu là một trong những lễ hội truyền thống tiêu biểu của người Việt. Với sự kết hợp hài hòa giữa nghi lễ, trò chơi dân gian, ẩm thực và biểu tượng trăng rằm, Trung thu mang đầy đủ đặc trưng của một di sản văn hóa phi vật thể. Điều đặc biệt là di sản này không chỉ được “trưng bày” trong sách vở hay bảo tàng, mà vẫn đang sống động, hiện hữu và được truyền trao qua từng thế hệ bằng chính những hoạt động thực hành trong cộng đồng.
1. Trung thu là một di sản phi vật thể giàu ý nghĩa
Theo quan điểm nghiên cứu văn hóa, “di sản sống” không đơn thuần là những vật thể cổ xưa, mà là những giá trị tinh thần, phong tục, tập quán, nghệ thuật diễn xướng được lưu giữ bằng sự tham gia trực tiếp của con người. Trung thu hội đủ yếu tố đó:
- Biểu tượng: trăng tròn, đèn lồng, chú Cuội – chị Hằng.
- Phong tục: rước đèn, phá cỗ, cúng trăng, múa lân.
- Ẩm thực: bánh trung thu, mâm ngũ quả, đồ ăn dân gian.
- Không gian: từ sân đình, ngõ phố đến không gian cộng đồng hiện đại.
Mỗi năm, vào dịp rằm tháng Tám, những yếu tố ấy lại được tái hiện, làm mới, trở thành minh chứng rõ ràng cho sức sống bền bỉ của một di sản văn hóa.
Xem thêm: Tham khảo bảng giá bánh Trung thu Đại Phát năm 2025
Phố lông đèn tại Hưng Hòa, Hà Nội
2. Hoạt động cộng đồng để duy trì
Cách mà cộng đồng duy trì Trung thu chính là hoạt động thực hành. Không có những nghi thức được người dân lặp lại hằng năm, lễ Đoàn viên sẽ chỉ còn là ký ức. Một số hoạt động tiêu biểu gồm:
Làm đèn lồng truyền thống
Các làng nghề như làng đèn lồng Hội An hay những xóm nhỏ Hà Nội vẫn giữ nghề làm đèn ông sao, đèn kéo quân, đèn cá chép. Việc cha truyền con nối, dạy trẻ em cách gắn tre, dán giấy, tô màu chính là minh chứng sống động của việc bảo tồn di sản.
Múa lân – sư – rồng
Hoạt động múa lân còn là hình thức diễn xướng mang tính tâm linh, tượng trưng cho phúc lộc, thịnh vượng. Ở nhiều nơi, các đội lân trẻ em vẫn duy trì luyện tập, từ thành phố đến thôn quê, tạo nên không khí rộn ràng mỗi mùa Trung thu.
Mâm cỗ Trung thu
Các gia đình, trường học, đoàn thể cùng nhau bày mâm cỗ với ngũ quả, bánh nướng, bánh dẻo, hoa và đèn. Trẻ em được tham gia sắp đặt, vừa học cách trân trọng lễ nghi, vừa cảm nhận tinh thần đoàn viên.
Trò chơi và diễn xướng dân gian
Hát trống quân, kể chuyện chú Cuội – chị Hằng, trò rước đèn quanh làng… vẫn được nhiều địa phương tổ chức, đặc biệt là ở vùng nông thôn và các lễ hội quy mô cộng đồng.
3. Bảo tồn và thích ứng trong bối cảnh hiện đại
Trong dòng chảy đô thị hóa, nhiều yếu tố truyền thống có nguy cơ phai nhạt. Tuy vậy, cộng đồng đã tìm ra những cách mới để Trung thu vừa giữ được hồn cốt, vừa hấp dẫn thế hệ trẻ:
- Sáng tạo từ truyền thống: đèn lồng tái chế từ vật liệu thân thiện môi trường, bánh trung thu kết hợp hương vị mới nhưng vẫn giữ hình tròn viên mãn.
- Tổ chức lễ hội cộng đồng: các phố đi bộ, bảo tàng, trường học tái hiện đêm hội Đoàn viên để trẻ em vừa chơi, vừa học.
- Ứng dụng công nghệ: truyền thông số, clip ngắn, các hoạt động tương tác trực tuyến giúp lan tỏa tinh thần đoàn viên đến nhiều nơi hơn.
- Việc bảo tồn nằm ở chính việc người dân vẫn thực hành nó hằng năm — biến nó thành phần sống động trong đời sống xã hội.
Hồ Bán Nguyệt và Cầu Ánh Sao tại Thành phố Hồ Chí Minh
4. Giá trị của “di sản sống” Trung thu
- Giáo dục văn hóa: Trẻ em hiểu được phong tục, cội nguồn, giá trị cộng đồng.
- Kết nối thế hệ: Người già kể chuyện, người lớn truyền nghề, trẻ em tham gia.
- Gắn kết xã hội: Trung thu là dịp mọi người sum vầy, không phân biệt vùng miền, thành thị hay nông thôn.
- Lan tỏa bản sắc Việt: Ngoài ở Việt Nam, cộng đồng người Việt ở nước ngoài cũng thực hành lễ hội, biến Trung thu thành cầu nối văn hóa toàn cầu.
Lễ hội vào dịp Trăng rằm tại Hội An
Tìm mua bánh Trung thu Đại Phát mùa trăng rằm 2025
Trung thu là một di sản sống, tồn tại nhờ sự chung tay của cộng đồng qua các hoạt động thực hành thường niên. Chính những chiếc đèn ông sao, tiếng trống múa lân, mâm cỗ trông trăng, câu chuyện chú Cuội – chị Hằng được tái hiện hằng năm đã giúp mùa trăng rằm không bao giờ trở thành “kỷ vật chết”, mà luôn sống động, gần gũi, gắn kết các thế hệ.
Việc tiếp tục duy trì, sáng tạo và truyền trao Trung thu là trách nhiệm và cũng là niềm tự hào của mỗi người Việt. Bởi mỗi mùa trăng rằm qua đi, chúng ta vừa tặng cho trẻ em niềm vui, đồng thời gìn giữ một phần bản sắc dân tộc để di sản ấy mãi sáng dưới ánh trăng vàng.
Tham khảo trang banhtrungthudaiphat.com để lựa mua những hộp bánh Trung thu ngon nhất trong mùa Đoàn viên 2025.
[/tintuc]
0 nhận xét trên - Bảo tồn lễ Trung thu - “di sản sống” trong văn hóa người Việt
